Oliemolen De Grutto?

In de Zaanstreek hebben meer dan 1100 molens gestaan. Tientallen ervan waren naar een vogel genoemd: De (Gekroonde/Grauwe) Kieft, De Leeuwerik, De (Blauwe/Bonte/Groene/Witte/Grote) Arend, De Huismus, De IJsvogel, De Kwikstaart, De Kokmeeuw, De Katuil, De Vogelstruis, De Kanarievogel, De Kwak, enz.

Opmerkelijk is dat er geen molen heeft bestaan met de naam De Grutto, of op z’n Zaans: De Grut, De Grutter.¹
De koning der weidevogels niet eens vernoemd?
Misschien toch wel, want er heeft een molen De Poelsnip bestaan, gebouwd in 1689, waarvoor pas achteraf, in 1693, een windbrief werd aangevraagd: Windbrief aan Claes Pieters Jut woonende op het Kalff in den Banne van Oostzanen het recht van de wint tot een olymolen de Poelsnip […] (Molendatabase.org). Het zal geen toeval zijn geweest dat de molen de naam ‘Poelsnip’ kreeg, want hij stond aan De Poel, een inham van de Zaan.²

De vogelnaam poelsnip kon niet alleen betrekking hebben op ‘onze’ poelsnip (Gallinago media), maar ook op de griet, de grut, de grutter, de grutto (Limosa limosa limosa).³

1 Frans Mars schreef het al: “de grutto, de tureluur, de watersnip, de meerkoet, het waterhoen, de aalscholver, noch de fuut hebben het ooit tot een molenpeetschap kunnen brengen.”
2 Zo stond molen De Gouwsnip niet toevallig aan De Gouw.
3 WNT, Eigenhuis. De grutto heet in het Duits officieel Uferschnepfe, de rosse grutto Pfuhlschnepfe en de poelsnip Doppelschnepfe.

Referenties
Woordenboek der Nederlandsche Taal (WNT), lemma’s poelsnip en grutII, grutterII (gepubliceerd in 1933 en 1895).
F. Mars, ‘Molens in het Zaanse landschap’, Het vogeljaar, jg. 13 (1965), nr. 3, p. 495, 505-508.
Klaas J. Eigenhuis, Verklarend en etymologisch woordenboek van de Nederlandse vogelnamen, 2004, lemma poelsnep.

» De Zaanse vogelnaam grutter.
» Molennaam De Bonte Kieft.
» Molennaam De Grauwe Kieft.
» Molennaam De Schijtjager.
» Molennaam De Zandkraai.
» De Zaanse veldnaam Lepelkooien.
» Heeft Jac. P. Thijsse weidevogel gemunt?
» index

Geplaatst op 15 april 2016, het laatst gewijzigd op 27 juli 2023.

© de 5e Verdieping 2016-2023