Oliemolen De Schijtjager
Op de oostoever van de Zaan, op het schiereiland De Hemmes, stond tot een eeuw geleden oliemolen De Kokmeeuw.¹ Hij wordt voor het eerst genoemd in 1690.² Zijn bijnaam was De Schijtjager. Schijtjager, of strontjager, is een vogelnaam, een oude naam voor de jager, een meeuwachtige zeevogel die een meeuw of stern opjaagt tot die zijn prooi uitbraakt.³ Onflatteuze naam, schijtjager. Zo mogelijk nog minder fraai klinkt ‘bruine strontjager’. Toch is dit de naam waaronder in het prachtige standaardwerk Nederlandsche Vogelen de grote jager (Stercorarius skua) behandeld wordt.
De STRONTJAGERS altijd onverschrokken van aard, hebben hierdoor steeds de overhand op de Meeuwen, die van natuur vreesachtig zijnde, den moed niet hebben, zich tegen de gedurige kwellingen van deze hunne vijanden, te verzetten, maar zich dikwijls genoodzaakt zien, hun aas aan hen af te staan, hetwelk deze zich zelden de moeite geven, zelve te vangen, maar de Meeuwen daarom tot hoog in de lucht vervolgen, om hen daardoor te dwingen hetzelve te laten vallen, wanneer het door deze vervolgers opgevangen, en verzwolgen wordt, waarvan naar gedachte de naam van STRONTJAGER ontleend is, alsof zij de Meeuwen navlogen, om hunne uitwerpselen op te vangen, dan dit geschiedt om de prooi, die de Meeuwen gevangen hebben, en vliegende medenemen […]
Zoals gezegd zijn jagers zeevogels. In de Zaanstreek komen ze niet voor, maar doordat vroeger nogal wat Zaankanters buitengaats opereerden – als zeeman of als walvisvaarder – zal de schijtjager er wel enige bekendheid hebben genoten.
1 Ook kogmeeuw.
2 Zie Molendatabase.org.
3 Blok &Ter Stege vermelden o.a. sketejager en strontmeeuw (Texel) en greate strontjager en grutte skytjager (Friesland), alle ‘grote jager’.Referenties
Henk Blok & Herman ter Stege: De Nederlandse vogelnamen en hun betekenis, 1995, 4e druk 2008, lemma grote jager.
» Molennaam De Kockmeeuw.
» Molen De Grutto?
» Pakhuis De Bonte Kieft.
» index
Geplaatst op 19 april 2016.
© de 5e Verdieping 2016