In welk jaar speelt De nachtstemmer zich af?

Op het omslag van De nachtstemmer, de nieuwe roman van Maarten ’t Hart, prijkt een foto van de Johannes Kerkhovenpolder, een landaanwinning aan de Dollard in het uiterste oosten van Oost-Groningen. Daar is de orgelstemmer Gabriel Pottjewijd opgegroeid, de hoofdpersoon van de De nachtstemmer. Voor menig westerling is Oost-Groningen een uithoek van het land, maar als de Groninger na een reis van meer dan zes uur¹ zijn bestemming nadert, belandt juist híj in een uithoek, in “een morsige, ernstig vervuilde uithoek van Holland”, lees: Maassluis en omstreken. Een vervreemdende ervaring is het. Het laatste traject legt hij af in een ‘Muizeneus’, een treintype waarvan hij dacht dat het allang buiten dienst was gesteld!

Wanneer speelt De nachtstemmer zich dan af?

Gedurende de Thatcher Years, de jaren waarin Margareth Thatcher, de Iron Lady, met ijzeren hand het Verenigd Koninkrijk bestierde.² Zij trad aan op 4 mei 1979, was de hele jaren tachtig premier, en moest aftreden op 28 november 1990. Tijdens haar regering, in 1982, woedde kort maar hevig de Falklandoorlog. Als De nachtstemmer zich afspeelt, is die bizarre oorlog al geruime tijd achter de rug, want op pagina 158 staat dat het plaatselijke bergingsbedrijf aan de berging van de oorlogswrakken flink had verdiend.

“Eind jaren tachtig van de vorig eeuw”, schrijft de uitgever op het boekomslag.
Dat kan nauwkeuriger. Op pagina 291 staat deze cruciale zin:

Hoewel het feest pas de volgende dag officieel door de burgemeester geopend zou worden, was de Furieade op die donderdagavond 4 oktober reeds in volle gang.

4 oktober 1984 viel op een donderdag, maar 4 oktober 1990 ook, en op beide dagen was Margareth Thatcher premier.

1984 of 1990?
Pagina 11 geeft uitsluitsel:

In Rotterdam stapte ik over in een Muizeneus. Mij verbaasde dat, want voor zover ik wist was de Muizeneus als sinds 1984 niet meer in gebruik. Werd dan op deze nachtkaarslijn toch nog stiekem met Muizeneuzen gereden? Of kwam de NS materieel tekort en had men een oude Muizeneus uit het Spoorwegmuseum gehaald?

Aldus Pottjewijd op maandag 25 september 1990. Hij moet het Garrelsorgel van de Groote Kerk stemmen. Hij denkt de klus in een paar dagen te kunnen klaren, maar zoals zo vaak is de realiteit weerbarstig.

1 Pottjewijd woont in de Geuzenstraat in Heiligerlee. Vandaar ben je tegenwoordig in 4¼ uur in Maassluis: met de bus naar station Scheemda, stoptrein Groningen, intercity Rotterdam (overstap Zwolle), uitstappen op Rotterdam Alexander, metro naar Maassluis Centrum.
2 P. 158.

Referenties
Maarten ’t Hart, De nachtstemmer, 2019.

» Maartens vogels.
» Smuigerdje in Het Psalmenoproer.
» De witte laarsjes in De kroongetuige.
» Recensenten over De kroongetuige.
» Stekkeren bij Maarten ’t Hart.
» De zonnewijzer van Maarten ’t Hart.
» De atypische bouw van Freek Volbeda.
» Opgeschoten knullen bij Maarten ’t Hart.
» Een literaire vindplaats van genadekruid.
» index

Geplaatst op 14 november 2019, gewijzigd op 18 november 2019.

© de 5e Verdieping  2019