De meute op het Museumplein

Vorig jaar juni was er op het Malieveld in Den Haag een grote demonstratie tegen de coronawet. Het begon vreedzaam, maar later werd de sfeer grimmig. “Mannen in donkere kleding trekken richting de binnenstad en raken […] slaags met de ME”, schreef ik.
Op een dergelijke relbeluste groep zou je zonder meer het etiket ‘meute’ kunnen plakken.

Oorspronkelijk betekent meute ‘troep jachthonden, gebruikt voor de drijfjacht’ (WNT).¹ Nederlands meute is in die betekenis ontleend aan Frans meute.²
Men ging meute ook gebruiken voor een groep mensen, o.a. in de metaforische betekenis ‘groep wielrenners’, die als het ware voortgaat als een troep jachthonden (niet noodzakelijk in de achtervolging van een kopgroep!).

Jaap Eden leidt de meute tot den laatsten bocht, waar hij plotseling schandelijk verslapt om Huber te laten passeeren.³
(12-09-1900, Dagblad van Noord-Brabant)

Ondanks een demonstratieverbod wordt er op het Amsterdamse Museumplein wekelijks tegen het coranabeleid gedemonstreerd, en keer op keer wordt het door de mobiele eenheid ‘schoongeveegd’. In het weekend van 21 en 22 maart had de Volkskrant een verslaggever op het plein gestationeerd om dit ritueel te verslaan. Zaterdag waren een duizendtal ‘antilockdowndemonstranten’ samengekomen, zondag waren er vooral spirituele types. In het verslag viel tweemaal het woord meute. De verslaggever verwees daarmee niet naar de politiehonden in de busjes die “hard blaffen, opgewonden over wat komen gaat”, als een meute drijfhonden, maar naar de menigte demonstranten:

Zaterdag, 13.08 uur. De politie roept om: ‘U bent bij dezen allemaal aangehouden.’ Daarop begint de meute te lachen en te joelen.

Zondag, 13.49 uur. Binnen vijf minuten is het plein leeggeveegd. De meute blijft nog even hangen rond het Concertgebouw en scandeert een bekende leus: ‘Liefde! Vrijheid! Geen dictatuur!’

De demonstranten laten weliswaar van zich horen – lachen, joelen, zingen, scanderen –, maar het is geen groep “die ergens naartoe trekt” (Verschueren), zoals de hooligans die in juni 2020 richting het Binnenhof trokken, maar een meute in de neutrale betekenis ‘grote groep mensen’.

De menselijke meute zoals in verschillende woordenboeken gedefinieerd:

• {figuurlijk} grote groep personen, syn. troep, horde, bende: een hossende, vrolijke, woedende meute
a. {wielersport} het peloton
(e-Dikke Van Dale, 23-03-2021)

• grote groep mensen: de hele ~
(Prisma Groot woordenboek Nederlands, ed. 2018)

• troep, horde, grote massa: (wielersp) de ~ vertrok in de stromende regen
(Koenen Woordenboek, 30e druk 1999)

• a. troep, groep, inz. die ergens naartoe trekt: een rumoerige ~ jongens en meisjes
b. Inz. Sport. grote groep wielrenners
(Verschueren, ed. 1996)

• een grote groep mensen die als één geheel een doel lijkt te hebben terwijl de afzonderlijke individuen willoos lijken te volgen
(WikiWoordenboek, 23-03-2021)

Vergelijkbaar met meute is horde. Dat kreeg in 1906 in het WNT deze betekenissen mee:

1. Stam of troep van oorlogszuchtige, plunderende (Aziatische of andere) nomaden.

2. {Bij uitbreiding} Woeste, wilde bende.

3. Troep, bende in ’t algemeen.

Een horde is allang niet meer per definitie oorlogszuchtig of wild.

„Er is iemand die getikt heeft: ‘positie Omtzigt, functie elders’ en dat hoort niet”, zei Kamerlid Pieter Omtzigt deze woensdag voor een horde parlementair journalisten.
(01-04-2021, NRC Handelsblad)

1 Opmerkelijk is dat in het WNT-artikel (uit 2001) geen andere betekenis wordt gegeven. Ook Kramers’ Nederlands woordenboek, 19e druk 1982, geeft nog als enige betekenis ‘troep jachthonden’.
2 Duits Meute is eveneens ontleend aan Frans meute.
3 Jaap Eden hier niet in zijn hoedanigheid van schaatser, maar van wielrenner. Het EWN geeft als vroegste attestatie van meute ‘wielerpeloton’ pas 1974.

Referenties
Woordenboek der Nederlandsche Taal (WNT), lemma’s hordeIII en meuteI (gepubliceerd in 1906 resp. 2001).
Haro Kraak, ‘Twee dagen op het Museumplein: ‘Let op, The Great Reset komt eraan’’, de Volkskrant, 22-03-2021.
Lamyae Aharouay, ‘Het begon feestelijk, daarna was het vooral wachten’, NRC Handelsblad, 01-04-2021.

» De joelende meute.
» Middeleeuwse meuten.
» Rollo, een casseur in Fenrir.
» Opgeschoten jongens.
» index

Geplaatst op 31 maart 2021, het laatst gewijzigd op 3 januari 2022.

© de 5e Verdieping 2021-2022