De joelende meute

Het woord van week 43 was wat mij betreft meute. Het verscheen in krantenartikelen over de geruchtmakende inspraakavond in Steenbergen, waar men zijn zegje kon doen over de komst van een asielzoekerscentrum.

Ze [vier andere voorstanders van asielopvang] durfden het niet aan om daar voor de meute te gaan staan.
(AD, 23-10-2015)

De joelende meute die tijdens een „verkennende” inspraakavond burgemeester Vos bedreigde […].
(NRC, 24-10-2015)

Meute is ontleend aan Frans meute. Het wordt al vanaf de 18e eeuw gebruikt in de betekenis ‘troep jachthonden bij een drijfjacht’,¹ later ook in de betekenis ‘menigte: grote groep mensen’,² met als subbetekenis ‘wielerpeloton’.³ Tegenwoordig kan meute een negatieve connotatie hebben: het is dan niet zomaar een menigte, maar een oproerige menigte, zelfs dreigend, agressief, opgefokt, aansluitend bij het animale beeld van rumoerige, opgewonden jachthonden uit de oorspronkelijke betekenis van het woord. Helemaal animaal is de collocatie schuimbekkende menigte, ter aanduiding van het “woedend gepeupel” dat zich op 20 augustus 1672 op het Groene Zoodje in Den Haag vergreep aan de levenloze lichamen van de gebroeders De Witt.

Hier op het plein voor de Gevangenpoort wordt deze zaterdag herdacht dat [Johan] De Witt […] exact 350 jaar geleden samen met zijn broer Cornelis werd vermoord. Om precies te zijn: hoe hij door een luitenant-ter-zee door het achterhoofd werd geschoten en vervolgens door een schuimbekkende meute werd ontkleed, ondersteboven werd opgehangen, opengereten, gecastreerd en van zijn tenen, vingers, oren, neus en lippen werd ontdaan, waarna de afgesneden lichaamsdelen door omstanders werden opgegeten en aan de honden werden gevoerd.
(VK, 22-08-2022)

Meute ‘massa, menigte’

Terwijl de meute [de massa] streamt en het fenomeen ‘album’ steeds minder mensen aanspreekt, blijft deze pagina lekker ouderwets. Poprecensenten spreken van een nieuwe ‘plaat’ en bij klassiek gaat het veel over cd’s, onverminderd populair bij de doelgroep.
(VK, 03-11-2022)

Meute ‘oproerige menigte’

De volgende dag, Hemelvaartsdag [19-05-1678], drong een meute het huis van de pachter binnen, sloeg de inboedel kort en klein en bezoop zich uit de wijnvaten in de kelder, terwijl bedienden aan de achterzijde goederen naar buren in veiligheid probeerden te brengen.
(De Caeskopers, 2011)

Ook nieuw waren de opnamen van politici die in het Capitool in veiligheid waren gebracht. Het filmmateriaal was van Alexandra Pelosi, dochter van de Speaker of the House [het Huis van Afgevaardigden], Nancy Pelosi, een van de doelwitten van de meute die het Capitool was binnengedrongen. De commissie had er een montage van gemaakt, waarbij beelden van de volksvertegenwoordigers werden doorsneden met beelden van de gewelddadigheden van de Trump-aanhangers. Maar ook zonder dat contrast was de kalmte van de belegerden opmerkelijk. Terwijl zij op tv de razende meute buiten zagen, spanden zij zich binnen in om over te kunnen gaan tot de orde van de dag: de formele bekrachtiging van de verkiezingsoverwinning van Joe Biden.
(NRC, 14-10-2022)

‘Zo’n acht tieners stonden buiten te wachten om met anderen de stad in te gaan, toen die meute eraan kwam’, vertelt ze. ‘De kinderen, in de leeftijd van 14 tot 18, zijn een zijstraatje in gevlucht en hebben zich daar schuilgehouden.’
(VK, 13-04-2023)

En dat brengt mij weer terug naar de anus van de wereld [Scampia, buitenwijk van Napels], waar de opgewonden meute om mij heen nogmaals vroeg wat ik van Hoekstra vond.
(VK, 01-09-2023)

1 Het EWN geeft 1832 als vroegste attestatie van meute ‘troep jachthonden’. Maar op dbnl.org is ook een 18e-eeuwse attestatie te vinden: Die Philax is een juweel! en zoo ik het geluk heb hem die kwaade nuk van bokken af te leeren, heeft geen Vorst in Europa beter in zyne geheele meute (citaat uit het tijdschrift De Denker, deel 1, 1773).
2 Het EWN geeft 1908 als vroegste attestatie van meute ‘troep, stel mensen’.
3 Het EWN geeft 1974 als vroegste attestatie van meute ‘wielerpeloton’.

Referenties
Bert Koene, De Caeskopers; een Zaanse koopmansfamilie in de Gouden Eeuw, 2011, p. 59.
Robert van de Griend, ‘Nepnieuws en complotten anno 1672’, de Volkskrant, 22-08-2022.
Tjarda van der Spek, ‘‘Trump is het middelpunt van het verhaal van wat op 6 januari gebeurde’’, NRC Handelsblad (online), 14-10-2022.
Rogier Goetze, ‘Volkstaal’ in: Taalgebruik! [rubriek], de Volkskrant, 03-11-2022.
Peter de Graaf, ‘COC Eindhoven staat op tegen homohaat’, de Volkskrant, 13-04-2023.
Jarl van der Ploeg, ‘‘Voor we verder praten, wil ik weten wat jij van Wopke Hoekstra vindt’’ [column], de Volkskrant, 01-09-2023.

» Middeleeuwse meuten.
» Opgeschoten jongens.
» De horden in Calais.
» index

Geplaatst op 29 oktober 2015, het laatst gewijzigd op 6 september 2023.

© de 5e Verdieping 2015-2023