Rollo, een casseur in Fenrir
In het millenniumjaar 2000 publiceerde Hella S. Haasse de korte roman Fenrir; lang weekend in de Ardennen. Hoofdpersoon is de jonge journalist Matthias Crone, “assistent-redacteur Necrologie en Herdenking bij een middelgroot dagblad”. Een suf baantje, maar het geeft hem de gelegenheid om te wroeten in archieven en werk te maken van zijn passie: het samenstellen van een wolvenencyclopedie. Hij reist af naar de Ardennen, waar de concertpianiste Edith Waldschade in het bos van haar landgoed Breidablick drie wolven houdt.
De recensenten wisten niet goed wat ze ermee aan moesten: een boek dat de lezer onbevredigend achterlaat, een wat moeilijk te doorgronden verhaal, de vele verhaalelementen zijn (opzettelijk?) niet uitgewerkt, schreven ze. Ik vind het een intrigerend boek. Twintig jaar na verschijnen heeft het opmerkelijk actuele raakvlakken, want inmiddels is de wolf terug in het land en zorgt voor ongemak en controverse, en de oude rassentheorieën in Fenrir ressoneren nu in de boreale wereld van Baudet en in de identiteitspolitiek van de alt-rightbeweging.
In een Amsterdams café komt Matthias na vele jaren zijn oud-klasgenoot Rollo tegen, die een ongeregeld leven leidt. De laatste twee jaar is hij casseur geweest.
Matthias dacht in eerste instantie aan het vak van stuntman maar begreep zijn vergissing toen Rollo zich in zijn bier verslikte van het lachen. ‘Je bedoelt die lui, die demonstraties infiltreren…’
‘…om de actie op te voeren, je hebt het geraden.’
‘…en straatkeien naar de politie gooien?’
‘Zodat die gaat meppen, precies. Dat komt op televisie, en dan wordt het internationaal nieuws.’
‘Georganiseerde provocateurs?’
‘Zo kan je het noemen.’
‘Doe je dat uit politieke overtuiging?’
‘Ben je gek!’ Rollo snoof misprijzend. ‘Het geeft me een kick. Natuurlijk heb je er harde radicalen onder. En de leiding achter de schermen krijgen wij niet te spreken. Als ze horen dat je goed bent als casseur, word je ingehuurd, via via. De spanning is het waard. Het betaalt niet onaardig ook. En je ziet wat van de wereld.’
‘Ik dacht dat het meestal loslopende relschoppers waren.’
‘Er is altijd een zootje ongeregeld bij, om winkels te plunderen en auto’s in brand te steken. Die doen dat op eigen risico, worden ook meestal gepakt, komen op een zwarte lijst. Wij zijn dan allang weg.’
Afgelopen zondag, 21 juni, was er in Den Haag een manifestatie belegd tegen de coronawet, die een onnodige beknotting van de grondwettelijke vrijheden heette te zijn. De protestbijeenkomst was mede georganiseerd door de actiegroep Viruswaanzin. Oprichter en boegbeeld is een gewezen promovendus biofarmacie, wiens wetenschappelijke claims door de ‘chef corona’ van de Volkskrant een voor een werden afgeschoten: covid-19 is wél beduidend dodelijker dan gewone griep, afstand houden is wél nuttig, handhygiëne heeft wél zin. Twee dagen eerder had waarnemend burgemeester Johan Remkes de manifestatie uit vrees voor wanordelijkheden verboden. “De politie had vooraf informatie dat verschillende groepen onruststokers, waaronder voetbalsupporters, zich zouden mengen in de demonstratie”, schreef de Haagse politie in een persbericht. Toen er toch een paar duizend demonstranten kwamen opdagen, stond de burgemeester op het Malieveld een korte protestbijeenkomst toe, onder voorwaarde dat er geen geweld werd gebruikt en de anderhalvemeterregel in acht werd genomen. Het was een bont gezelschap dat zich daar verzamelde, een wonderlijk allegaartje van hippies (groen en grijs), vaderdagvierders die kwamen picknicken op het gras, verwassen gele hesjes, partygangers en thrill seekers, vrijdenkers, complotdenkers, antivaxers, rechts-radicalen, voetbalhooligans. En wie weet ook casseurs…
Op een van de foto’s die de Volkskrant van de demonstratie publiceerde lopen drie draufgängers. Er is een jongeman met gebalde vuisten en een zonnebril en een man in een streepjesshirt, een soort Bretonse trui, met een zwart mondmasker voor en een vechtpet op. Het meest prominent, onherkenbaar door zijn bivakmuts, is een jongeman in een sweater met het opschrift ‘Boxeur Des Rues’; da’s de naam van een Milanees kledingmerk, maar in deze setting een nogal suggestieve tekst. Mij lijken het geen politie-infiltranten. Waren het relschoppers? Met een bivakmuts op je hoofd heb je in ieder geval de schijn tegen.
Ik moest denken aan de Brusselse casseurs uit Fenrir, misschien wel door dat ‘Boxeur Des Rues’ en dat Bretonse truitje.Aanvankelijk verloopt het protest vreedzaam, maar rond half drie, toen de manifestatie al ruimschoots ten einde had moeten zijn, wordt de stemming broeierig, grimmig, aldus de Volkskrant. Mannen in donkere kleding trekken richting de binnenstad en raken bij Den Haag Centraal slaags met de ME. De politie grijpt hard in en zet een waterkanon in en voert charges uit met paarden. Daarbij komen ook vreedzame betogers in het gedrang.
De dagbladen bevestigden de lezing van de politie dat de demonstratie verstoord werd door “een gecoördineerde actie van onder meer voetbalhooligans” die “bewust de confrontatie zochten met de politie” (NRC). Maar op social media werd gesuggereerd dat de rellen waren uitgelokt door politie in burger, want er waren beelden van “ogenschijnlijke hooligans met oortjes in”, die in of uit politiebusjes stapten. Waren er überhaupt wel voetbalhooligans geweest? vroegen sommigen zich af. De organisatoren van de demonstratie gingen mee in dit discours en ook Baudet plaatste een suggestief Twitterbericht: “Relschoppers komen politiebusjes uit!!?”. De voorzitter van de politievakbond ACP werd er kwaad en moedeloos van: zo kon de politie zijn werk niet meer doen, Nederland dreigde af te glijden naar een staat van anarchie. De voorzitter van de politievakbond ANPV zei: “Het gaat om professionele raddraaiers die in de meerderheid zijn en precies weten wanneer ze moeten toeslaan en wanneer ze moeten vluchten.” Volgens een politiebron, aangehaald in het AD, gaat het hier om zeer zware hooligans: “Gasten die een enorme kick krijgen van vechten met de politie. Zij willen maar één ding en dat is de maatschappij ontwrichten.”
In de bibliotheek van Breidablick stuit Matthias Crone op oude aantekeningen van Ediths overleden vader, de geleerde antropoloog Erik Waldschade: “Menschelijke domheid, wreedheid, hebzucht vormen samengebald een zwart monster, dat het licht van de rede bespringt en verslindt.” Fenrir.
Boxeur Des Rues
Op 20 april 2023 plaatste de Volkskrant bij een lang artikel over Feyenoordhooligans een grote foto van de ontspoorde coronademonstratie van 21 juni 2020. Zichtbaar is weer de man in streepjestrui; zwart mondkapje, vechtpet. Centraal in beeld een demonstrant met een bivakmuts, die een vlag ophoudt met de letters ‘R.J.K.’. Die staan voor de Rotterdam Jongeren Kern, een groep ultra’s die zich de afgelopen jaren schuldig heeft gemaakt aan intimidaties. Door de vlag schemert de opdruk op zijn shirt: Boxeur Des Rues.
Waren er überhaupt wel voetbalhooligans geweest? vroegen sommigen zich destijds af. Ja dus.
Referenties
Maarten Keulemans, ‘Klopt het wat actiegroep Viruswaanzin beweert?’, de Volkskrant, 22-06-2020.
[anoniem] ‘Rutte: ‘Doorgesnoven hooligans misbruikten demonstratie Den Haag’’, Algemeen Dagblad (online), 22-06-2020.
Arnout le Clercq, ‘‘Actie? Wij zijn aan het picknicken’’, de Volkskrant, 22-06-2020.
Jorg Leijten, ‘Relschoppers kapen betogingen’, NRC Handelsblad, 22-06-2020.
Arnout le Clercq & Elsbeth Stoker, ‘Hoe kon het zo uit de hand lopen op het Malieveld?’, de Volkskrant, 23-06-2020.
Wilmer Heck & Rik Wassens, ‘‘Er is veel onvrede. Deze beweging wordt groot’’, NRC Handelsblad, 23-06-2020.
Haro Kraak & Maarten Keulemans, ‘Dansleraar werd het gezicht van coronasceptisch Nederland’ [profiel Willem Engel], de Volkskrant, 25-06-2020.
Hassan Bahara & Hessel von Piekartz, ‘En ineens was alles duidelijk’, de Volkskrant, 04-07-2020.
Robert van de Griend, ‘De woeste en wilde kweekvijver voor Feyenoord-hooligans’, de Volkskrant, 20-04-2023.
» De boreale wereld van Baudet.
» Desinformatie van kermisgasten.
» William B. Yeats, The Second Coming.
» index
Geplaatst op 26 juni 2020, het laatst gewijzigd op 22-04-2023.
© de 5e Verdieping 2020-2023