Een beetje klef weer
zei de ene papegaai tegen de andere
Klef, leuk woord, lekker kort en sprekend. Laatst gebruikte weerman Marco Verhoef het,¹ in een voor mij onbekende context. Hij zei:
Op andere plaatsen dat grijze weer. Een beetje klef weer was het ook. Het was vochtige lucht; er is ook wat motregen gevallen.
Weerman Jan Visser, zomer 1993:
Geen prettig slot vandaag van de ten dele al verregende Apeldoornse Wandelvierdaagse. Het wordt namelijk een kleffe dag. Achter een warmtefront, dat vanochtend vooral in het noorden nog enige tijd regen veroorzaakt, worden met een zuidwestenwind vochtig warme luchtmassa’s aangevoerd.
Verrassend genoeg gebruikt Nescio het al in zijn Natuurdagboek, in een aantekening uit 1951.²
31 Juli Dinsdag even heen en weer met de bus naar Muiden, van het zoogenaamde ‘Wibaut’plein om 11 uur 5. De zon scheen door te komen, maar buiten was ’t heiig en klef, lichtloos. Weesp nauwelijks te zien. Drukkend en bus zeer vol en Muiden rommelig van vacantiescharrelaars.
Een kleffe dag wordt dus gekenmerkt door een relatief hoge temperatuur en vooral (?) een hoge luchtvochtigheid. Het is plakkerig weer. ‘Plakkerig’ is ook de grondbetekenis van klef, want dat is afgeleid van kleven.³
Op internet is klef weer niet ongewoon, maar de collocatie klef weer en klef in de specifieke betekenis ‘(v.h. weer) vochtig-warm’ ontbreken in Van Dale.
Toevallig schreef de krant een dag later over een ‘klef’ paar vogels. Een klef stel is klef, plakkerig in figuurlijke zin. Tortelduifjes die constant aan elkaar zitten. ‘Hinderlijk aanhalig’ zegt Van Dale, ‘overdreven lief, aardig tegen elkaar’ zegt het Prisma Groot woordenboek Nederlands. In dit geval ging het niet om tortelduifjes, maar om de twee peperdure hyacintara’s van een Brabantse papegaaienhouder. Veldkenmerken: kobaltblauw verenkleed, okergele oogringen. En… gouden eieren leggend. De NRC: “Een klef stel bovendien, tien jaar oud, broedrijp en in staat om de komende tien jaar één à twee jonkies per jaar te krijgen.”
Een goudmijntje.
Maar op 11 maart 2017 kwam aan het papegaaiengeluk een abrupt einde toen een uit koers geraakte luchtballon zo laag over hun kooi voer dat beide hyacintara’s een hartstilstand kregen. Volgens de dierenarts door een acute stressaanval; ze waren zich letterlijk doodgeschrokken. De rechter nam die diagnose over en legde de kapitein van The Phantom of the Opera 55.150 euro schadevergoeding op!
1 In het zesuurjournaal van 11 september 2020.
2 Nescio gebruikt in zijn dagboek ook drukkend en mokkerig.
3 “De korte e in klef is wellicht gewestelijk.” (EWN). Boekenoogen geeft in De Zaansche volkstaal ook de variant klif. Hij geeft als betekenis ‘kleverig, niet goed doorbakken’ (als in kleffe ketelkoek), maar niet de betekenis ‘klam’.Referenties
G.J. Boekenoogen, De Zaansche volkstaal, 1897, lemma klef.
Jan Visser, ‘Klef weer’ [weerrubriek], Trouw, 16-07-1993.
J.H.F. Grönloh (ps. Nescio), Natuurdagboek 1946-1955, 1996. Bezorgd door Lieneke Frerichs.
Etymologisch woordenboek van het Nederlands (EWN) 3: Ke-R, 2007, lemma klef.
Freek Schravesande, ‘Het kleffe stel had veel geld kunnen opbrengen’, NRC Handelsblad, 10-09-2020.
» Mokkerig bij Nescio.
» Bluusterig bij Van Eeden.
» Mottig bij Caeskoper.
» Slordig bij Caeskoper.
» index
Geplaatst op 23 september 2020, het laatst gewijzigd op 11 oktober 2021.
© de 5e Verdieping 2020-2021