ontstenen of onttegelen
Je tuin teruggeven aan de natuur
In de Amersfoortse Courant van vandaag staat een artikel over het Amersfoortse netwerk Lekker in je Tuin, dat ijvert voor ontstening van de tuinen: “Nog maar weinig Amersfoorters ontstenen, ondanks de grote aandacht ervoor.” In het zonnetje gezet wordt een tuin in het Vermeerkwartier, “een van de vier voorbeeldtuinen in de stad voor mensen die overwegen hun tuinen te onttegelen.”
Het werkwoord ontstenen ontbreekt nog in de e-Dikke Van Dale, maar het werkwoord onttegelen is in 2016 toegevoegd, gedefinieerd als ‘van tegels ontdoen, m.n. t.b.v. de hemelwaterafvoer’, tuinen onttegelen.
De grootste attractie van de voorbeeldtuin is de wadi, een kuil in de tuin. Daarin eindigt de leiding van de dakgoten […]. Eigenlijk is het een tijdelijke vijver. Maar binnen een halfuur is dat water weggezakt.
Wadi is een Arabisch leenwoord, met als eigenlijke betekenis ‘droge rivierbedding in woestijnland, woestijndal met steile wanden’, tegenwoordig¹ ook ‘droge bedding in een woonwijk, veelal beplant met gras, bedoeld als wateropvang na overvloedige regenval’ (Van Dale).
De begroeide wadi in de tuin zorgt voor verkoeling. “Veel groen helpt ook beter tegen ‘hittestress’ […].” Hittestress, hier tussen aanhalingstekens, staat al sinds 2007 in Van Dale: ‘stress als gevolg van een hoge omgevingstemperatuur, m.n. ecologische stress bij dieren, bv. rundvee, die het gevolg is van een aanhoudende hitteperiode, waardoor de dieren hun warmte niet kwijt kunnen en ziek of minder productief worden’, synoniem warmtestress.
De onttegelde, ontsteende tuin als middel tegen wateroverlast en oververhitting. En als foerageer- en broedgelegenheid voor tuinvogels, waar waardplanten voor vlinders groeien en nectarplanten voor bijen. Stukje stadsnatuur (niet in Van Dale), net als de geveltuin ‘(vaak verkleinvorm) tegen de huisgevel aangelegd tuintje’ (Van Dale) – geveltuintje, desgewenst te clusteren met bakfietsstad.
1 De elektronische Dikke Van Dale dateert wel de nieuwe woorden, niet de nieuwe betekenissen.
Referenties
Piet van Dijk, ‘Tegels de tuin uit: koeler en cooler’, Amersfoortse Courant, 30-07-2018.
» Hoe oud is het woord ontpolderen?
» Geloken, het deelwoord van luiken.
» De ontschepping van de aarde.
» De ontdieping van een zandwindplas.
» index
Geplaatst op 30 juli 2018.
© de 5e Verdieping 2018