Het sjirpende vogeltje van Nescio
In het Nederlands is de beginklank tj- voorbehouden aan leenwoorden en onomatopeeën¹, zoals tjalk en tjaptjoi, en tjilpen, tjirpen en…
tjiftjaf
Koos van Zomeren:
In Engeland heten ze chiffchaff, in Ierland tiuf-teaf, in Duitsland zilpzalp, in Hongarije csilp-csalp en zelfs in Servië, als ze even willen luisteren, zvizdak.
Wij zeggen tjiftjaf en dat zeggen ze zelf ook.Op 15 april 1955 was Nescio in Kortenhoef:
De toren en de groene glazen van de kerk, de 2 beuken met licht op de takken, het sjirpende vogeltje.
Dit ‘sjirpende vogeltje’ is vast een Zilpzalp geweest.
De tjiftjaf is een klein, bruinig zangvogeltje, dat je vaker hoort dan ziet. Het is in Nederland een talrijke broedvogel van met name hoogopgaand loofhout. Sommige tjiftjaffen/tjiftjafs overwinteren bij ons, maar de bulk trekt na de zomer weg, om doorgaans in de 2e helft van maart terug te keren. Dit jaar (2016) hoorde ik in 033 mijn eerste tjiftjaf op 29 maart. Dat was zo’n anderhalve week later dan in 2014 en 2015, maar 2 weken eerder dan in 2013, toen het voorjaar zo koud begon.
Dirk Glandorf
Persoonlijke 1e waarnemingen v.e. zingende tjiftjaf in 033 (Amersfoort e.o.):
2013: 10-04
2014: 19-03
2015: 20-03
2016: 29-03
2017: 15-03
2018: 06-04
2019: 18-03
2020: 06-03
2021: 20-03
1 Onomatopeeën zijn klanknabootsende woorden.
Referenties
Woordenboek der Nederlandsche Taal (WNT), lemma tjiftjaf (gepubliceerd in 1943).
Nescio (ps. v. J.H.F. Grönloh), Natuurdagboek 1946-1955, 1996. Bezorgd door Lieneke Frerichs.
Koos van Zomeren, Ruim duizend dagen werk, 2000.
» Nescio’s vroegste koekoeken.
» Hoe oud is het woord tjiftjaf?
» Een spoteend op de Grevelingen.
» Van Eedens vroegste nachtegalen.
» Een ringslang in Krommenie.
» index
Geplaatst op 31 maart 2016, het laatst gewijzigd op 20 maart 2021.
© de 5e Verdieping 2016-2021