De einzelgänger Gerbrandy, een eigengereide Fries
In het Volkskrantmagazine Sir Edmund stond een recensie van Eigen meester, niemands knecht, de biografie van Pieter Sjoerds Gerbrandy (1885-1961), die tijdens de oorlog minister-president was van de Nederlandse regering in ballingschap. De biograaf is de historicus Cees Fasseur.
In zijn recensie schrijft Ariejan Korteweg:De Jong was niet mild over Gerbrandy: ‘Nederland heeft begaafder minister-presidenten gekend.’
Op dit moment lees ik Een boer achter een raam, het vierde deel van de memoires van oud-Vrij Nederlandredacteur Igor Cornelissen. 20 jaar geleden had hij het plan opgevat om een biografie over Gerbrandy te schrijven, maar het vooruitzicht van vele maanden onafgebroken archiefwerk had hem hiervan doen afzien. Inmiddels had hij al wel een aantal gesprekken gevoerd met oud-minister W.F. de Gaay Fortman, een vriend en partijgenoot van Gerbrandy, en daaruit put hij een aantal ontroerende herinneringen. Igor Cornelissen vermeldt ook het bovengenoemde, ogenschijnlijk plompe oordeel van Loe de Jong. Cornelissen citeert echter uitvoeriger en geeft daarmee een evenwichtiger en positiever beeld:
‘Nederland heeft begaafder minister-presidenten gekend: mannen van ruimer visie, dieper inzicht, groter constructiever gaven, vooruitstrevender aanpak, bezonkener wijsheid – geen die tegelijk zo strijdvaardig en zo eenvoudig was, zo nederig en zo onbaatzuchtig,’ schreef De Jong.
Zeker blijven ook in de recensie de positieve eigenschappen niet ongenoemd:
Fasseur zet hem neer als een snel aangebrande Einzelgänger. Maar ook als een loyaal, moedig man met een onwankelbaar geloof in de eindoverwinning, die bij de andere geallieerde leiders respect afdwingt.
Eenzelfde beeld schetst Cornelissen, inclusief de typering ‘einzelgänger’.
Ook binnen die fractie [de Tweede Kamerfractie van de ARP] was hij een einzelgänger geweest. Van de fractiediscipline trok hij zich weinig tot niets aan.
Einzelgänger, welk adjectief zou daarbij horen?
In de recensie staat het antwoord: ‘deze eigengereide Fries’.
Ander antwoord: eigenzinnig.Ter afsluiting enige regels uit Eigen meester, niemands knecht over Gerbrandy:
Zijn grote verdienste was zijn strijdbaarheid, onverschrokkenheid en ontembare wil om de oorlog te winnen. […] Maar als leider en coördinator van zijn kabinet schoot hij tekort. […] Hij was en bleef de solist, te impulsief, te grillig, te onvoorspelbaar.
Referenties
Cees Fasseur, Eigen meester, niemands knecht, 2014, p. 460.
» De heethoofd Gerbrandy.
» Gerbrandy een couppleger?
» Omtzigt een eenzaat?
» index» Algemeen Nederlands Woordenboek (ANW), lemma einzelgänger.
Geplaatst op 9 oktober 2014, het laatst gewijzigd op 19 februari 2020.
© de 5e Verdieping 2014-2020