Einzelgänger, solist, eenzaat

Onlangs hebben de leden van het CDA een nieuwe partijleider gekozen. Het culmineerde in een tweestrijd tussen vicepremier Hugo de Jonge en Tweede Kamerlid Pieter Omtzigt. “Omtzigt staat te boek als een solist, een doordrammer, een moeilijk persoon in de omgang”, schreef de Volkskrant. De verkiezing werd spannend nadat de twee afgevallen kandidaten Omtzigt hadden ‘endorst’ en zeker nadat de populaire minister Wopke Hoekstra had verklaard beschikbaar te zijn voor ‘team Omtzigt’. Met die actie weersprak Hoekstra het beeld van Omtzigt als solist, meende oud-Kinderombudsman en CDA’er Marc Dullaert. “Pieter is niet meer de eenzaat, maar de leider van een nieuwe beweging”, zei hij.

Eenzaat, opvallende woordkeus. Van Dale geeft maar liefst vier betekenissen:

1. {archaïsch} kluizenaar
2. {eufemistisch} alleenstaande
3. {Belgisch-Nederlands} eenzelvig en contactarm persoon, geïsoleerd levend mens
4. {Belgisch-Nederlands; niet algemeen} einzelgänger¹

Dullaert gebruikte eenzaat in de betekenis ‘einzelgänger’.
Einzelgänger wordt in Van Dale gedefinieerd als ‘persoon die zijn eigen weg gaat, die individueel handelen verkiest boven samenwerking’, synoniem solist.

De Volkskrant bestempelde De Jonge nog op de laatste dag als “de grote favoriet” en Omtzigt als “de outsider”. Uiteindelijk bleek dat beide kandidaten elkaar bijzonder weinig ontliepen: De Jonge won met de hakken over de sloot. “De eigenzinnige Omtzigt is voortaan een man om rekening mee te houden”, aldus de krant. “Dat vindt hij zelf ook.”

1 Prisma Groot woordenboek Nederlands geeft alleen de betekenis ‘eenzelvig iemand, iemand die graag alleen is, eenling’, eveneens gelabeld als ‘BN’, d.w.z. ‘Belgisch-Nederlands, vooral in België’.

Referenties
Woordenboek der Nederlandsche Taal (WNT), lemma’s eenzaat en eenzater (gepubliceerd in 2001).
Frank Hendrickx, ‘De climax die het CDA laat ontwaken’, de Volkskrant, 14-07-2020.
  –   ‘De Jonge moet CDA eerst zien te lijmen’, de Volkskrant, 16-07-2020.

» De einzelgänger Gerbrandy.
» Hoe ‘endors’ je een kandidaat?
» index

Geplaatst op 5 augustus 2020.

© de 5e Verdieping 2020