Gorter is op zijn viets gekomen
Was het woord fiets vulgair?
Op 6 mei 1894 vietsten Frederik van Eeden en Herman Gorter naar Hilversum om cricket te spelen.
Gorter was al eerder op een fiets gesignaleerd, want op 6 april 1893 schreef Albert Verwey aan zijn broer:Nu zit Gorter tegenover me. Hij is op zijn viets gekomen, in een hemd, met een kuitenbroek aan. Wij hebben vanmiddag in de zon op duin gelegen, naar de zee gekeken tusschen onze wimpers door.
In datzelfde jaar verschijnt viets in het dagboek van Frederik van Eeden, o.a. zo:
’s Middags naar de Waschmeer gewandeld met Tonny en Lies Besier en L. Besier en Jo en Betsy. Alles zoo prachtig en zoo prettig. Maandag avond ging ik er weer heen per viets.
(28-06-1893)Van middag op Herman’s viets huisjes gaan kijken in ’s Graveland voor Thijm.
(14-07-1893)De vroegste attestatie van fiets komt uit 1886. 7 jaar later gebruiken de literatoren Van Eeden en Verwey het woord ook, gespeld als viets. Het wekt niet de indruk dat fiets een ‘vulgair’ jongenswoord was, zoals iemand in 1901 in De Kampioen beweerde, hoogstens een informeel woord, zoals de historicus Jan Dirk Snel in 2012 schreef.
Referenties
Ewoud Sanders, Fiets! De geschiedenis van een vulgair jongenswoord, 1996.
Jan Dirk Snel, Vietsen in het Vondelpark. III. Over een oudere vindplaats (uit 1885), blogbericht d.d. 03-04-2012.
» Frederik vietst.
» Een vroege vindplaats van fiets.
» Fiets in zijn prehistorie.
» Fietsen in Verzen (1890).
» Viets’ claim to fame.
» Als prinsen reden ze de dorpen door.
» index» Etymologiebank: het lemma fiets.
Geplaatst op 15 augustus 2014, gewijzigd op 10 juni 2015.
© de 5e Verdieping 2014-2015