Wat betekent de naam Doornspijk?

Doornspijk
Doornspijk is een dorp in de provincie Gelderland. Het ligt aan de Zuiderzeestraatweg, de oude verbindingsweg tussen Amersfoort en Zwolle. De weg is omstreeks 1830 aangelegd met steun van ‘kanalenkoning’ Willem I, die niet alleen oog had voor waterwegen, maar ook voor landwegen. Aan de straatweg, tegenover het landgoed Klarenbeek, staat een opvallend kerkgebouw: een waterstaatskerk in neoclassicistische stijl.

Villa Thornspiic
De oude kerk van Doornspijk lag 2 kilometer naar het noorden, aan de Zuiderzee. Het is een van de oudste kerkstichtingen van Noord-Nederland, daterend uit de tijd van Sint-Liudger (± 742-809). Deze Friese missionaris stichtte aan de rivier de Ruhr in Duitsland de abdij van Werden. In een schenkingsoorkonde van dit klooster, uit 796, wordt Doornspijk voor het eerst genoemd, als de villa (nederzetting, woonkern) Thornspiic. Het is een samenstelling van thorn ‘doorn; doornstruik’ en spi(i)c ‘spijk (landpunt)’, in het Veluws nog uitgesproken als /spiek/. De oorspronkelijke locatie was dus een met doornstruiken begroeide landtong.¹ Doornspijk is een veldnaam die nederzettingsnaam geworden is.

Kerkelijk centrum
De eerste Doornspijkse Ludgeruskerkjes waren van hout, maar omstreeks 1100 is de kerk ‘versteend’. m.a.w. vervangen door steenbouw. De kerk groeide uit tot een bouwwerk van ruim 45 meter lang, die de plattelandsbevolking uit de wijde omtrek bediende. Tijdens de Tachtigjarige Oorlog werd de kerk op gezag van de nabijgelegen vestingstad Elburg grotendeels afgebroken, zodat de Spaanse vijand de kerk niet als militair steunpunt kon gebruiken. In 1592 is de kerk herbouwd, zij het in veel kleinere vorm.

Storm en bliksem
In 1825 ging de oude kerk van Doornspijk verloren, na eerst te zijn getroffen door een stormramp en vervolgens door de bliksem. Enkele jaren later werd er zuidelijker en meer landinwaarts een nieuwe kerk gebouwd – de eerdergenoemde waterstaatskerk – en rond die kerk ontstond het nieuwe Doornspijk. Nieuw dorp, oude naam.

1 Vgl. de Gelderse plaatsnaam Doorwerth (Dorenweerd, 1280), van doorn ‘doornstruik’ en weerd ‘oeverland; riviereiland’. Doorwerth ligt aan de Nederrijn.

Referenties
Wikipedia, lemma’s Doornspijk en Sint-Ludgeruskerk (Doornspijk).
D. Otten, Het plaatsnamenboek van de Veluwe, 1992, lemma Doornspijk.
  –  Oorsprong, betekenis en gebruik van veldnamen in de gemeente Elburg, 1999, p. 19-20.
G. van Berkel & K. Samplonius, Nederlandse plaatsnamen verklaard, 2018, lemma’s Doornspijk, Doorwerth en spijk (landtong).

» De beginklank van Thornspic.
» De plaatsnaam Doorn.
» De plaatsnaam Spijkenisse.
» De plaatsnaam Nes aan de Amstel.
» De plaatsnaam Nijkerk.
» De plaatsnaam Putten.
» De Ossenkolk bij Vierhouten.
» index

Geplaatst op 7 maart 2014, het laatst gewijzigd op 1 oktober 2024.

© de 5e Verdieping 2014-2024