Hoe oud is het woord oliebol?

schilderij van Albert Cuyp, ca. 1652 (foto: Wikipedia)

Zoals op dit 17e-eeuwse schilderij van Albert Cuyp is te zien, worden er al eeuwenlang oliebollen gegeten. De oliebollen op het schilderij zien eruit als onze oliebollen: niet plat, maar bol, aardappelvormig. Vroeger heetten oliebollen ‘oliekoeken’. Het woord oliebol, in de betekenis ‘oliekoek’ tenminste, lijkt nog maar zo’n anderhalve eeuw oud. De oudst bekende vermelding komt uit een woordenboek uit 1864.

Oliebol is natuurlijk een samenstelling van de woorden olie ‘vette vloeistof’ en bol ‘rond baksel, rond brood(je)’ (als in krentenbol). Het is een in olie gebakken, bolronde koek. Maar oliebol kan ook ‘sufferd’ betekenen, net als pannenkoek.

Je hebt mijn pannenkoek opgegeten, oliebol!

Je hebt mijn oliebol opgegeten, pannenkoek!

Referenties
Calisch & Calisch, Nieuw woordenboek der Nederlandsche taal, 1864, lemma olie.
Etymologisch woordenboek van het Nederlands (EWN) 3: Ke-R, 2007, lemma oliebol.

» Marco, bedankt hè, pannenkoek!
» Waarom heet de bitterbal ‘bitterbal’?
» index

» Etymologiebank: het lemma oliebol.

Geplaatst op 2 januari 2013, gewijzigd op 2 januari 2014.

© de 5e Verdieping 2013-2014