De brakke geur van rode wijn
Op een tafeltje in de buurtbibliotheek waren als postuum eerbetoon de verzamelde werken van Remco Campert uitgestald. Zo aan de vooravond van de zomervakantie leek mij Een liefde in Parijs een mooie keus, voor in de trein. Maar ik heb het al uit. Het boek laat zich lezen als een tribuut aan zijn Parijse jaren, toen hij omstreeks 1950 samen met Rudy Kousbroek – schrijvers in de dop – een goedkoop hotelletje bewoonde in het Quartier Latin.
In Een liefde in Parijs heet de dichter Richard Sanders en is zijn vriend een schilder, Ton Verstrijden, die zich al op de middelbare school de naam ‘Tovèr’ had aangemeten. Als de roman begint is het zo’n halve eeuw later, eind jaren negentig. Tovèr is inmiddels een rijke en beroemde kunstenaar met een jetsetleven in Amerika, à la Karel Appel, Sanders zelf een gevierd dichter te Amsterdam. Nu zullen de twee oude vrienden elkaar weer treffen, op de vernissage van Tovèrs expositie.Behalve voor die expositie is Sanders ook naar Parijs gekomen vanwege het verschijnen van de Franse vertaling van zijn boekje De kunst van het vergeten, een “verzameling poëtische prozastukjes”, in zijn eigen woorden.
Plechtig krijgt hij in het kantoor van de uitgever het eerste exemplaar aangereikt:‘Het ziet er goed uit,’ zei hij. ‘Mooie letter.’
‘Wat vind je van het omslag?’
Het omslag was een foto van een naakte vrouw die half verscholen ging achter een doorzichtige grijze wolk.
‘Het gaat om die wolk,’ zei Alain terwijl hij uit een klein ijskastje achter zich een fles champagne pakte.
‘Die wolk staat voor het vergeten. Op het eerste ontwerp stond een landschap, maar dat sprak niet aan. Een blote vrouw trekt altijd de aandacht. Bovendien komt ze in je boek voor.’
‘Weet je het zeker?’
Alain bladerde in het boek tot hij de passage had gevonden.
‘Un nuage gris cachait son corps.’
Dat omslag van l’Art d’oublier vormt in feite een ‘oversprong’, een schakel naar Een liefde in Parijs. Sanders is nog maar net in Parijs of hij ontmoet een vrouw die hem op straat aanspreekt: ‘Rik’? Maar hij herkent haar niet. Ze zegt haar naam: Sacha Lefort, vroeger Van Munster. Hij kan haar niet thuisbrengen. Dan rijdt zijn taxi voor die hem naar zijn uitgever zal brengen; hij moet gaan. Als een scène uit een film noir, inclusief grijze wolkenlucht en wind- en regenflarden. De vluchtige ontmoeting blijft hem bezighouden.
Na afloop van de formaliteiten wordt Richard door zijn uitgever meegenomen naar een lunchrestaurant om de hoek. Daar ziet hij beneden bij het toilet een artistiekerige, morsige man, die opgewonden staat te telefoneren. “Zijn lange blonde haar hing in slierten om zijn gezicht, zijn bleke wangen vertoonden roze blossen die met rouge leken te zijn aangebracht. Hij had een stoppelbaard. Om hem heen hing de brakke geur van rode wijn.” Het is een Engelse schrijver met een drankprobleem. Hij rook duidelijk niet fris en fruitig. Maar wat zou brak hier precies betekenen?
Brak, als bijvoeglijk naamwoord, heeft bij Van Dale (ed. 2015) 4 betekenissen, waarvan er een in aanmerking komt: ‘{niet algemeen} bitterachtig, goor’, o.a. brakke melk.
Deze betekenis correspondeert met betekenis 3 van het WNT-artikel brak uit 1897, eveneens met brakke melk. Daarin wordt het net iets uitgebreider verklaard: “denkelijk: Bitter, goor (of: zuur?) van smaak.”De brakke geur van rode wijn. Betekent brak hier misschien ‘zurig’?¹
1 Andere mogelijkheid: het ANW geeft 5 betekenissen, waaronder ‘onsmakelijk; onsmakelijk ogend; weerzin, afkeer opwekkend’, o.a. de brakke smaak van lauwe koffie. Is Zaans warsig.
Referenties
Remco Campert, Een liefde in Parijs, 2004.
Woordenboek der Nederlandsche taal (WNT), lemma brak IV (gepubliceerd in 1897).
Algemeen Nederlands Woordenboek (ANW), lemma brak 4.0 (08-07-2022).
» “Proza dat aangeraakt is door de dichtkunst.”
» Uitbrakken na een feestje.
» Zaans warsig I.
» index» Algemeen Nederlands Woordenboek (ANW): het lemma brak.
Geplaatst op 8 juli 2022, gewijzigd op 16 juli 2022.
© de 5e Verdieping 2022