Briljante Oost-Duitse op jezussandalen
Angela Merkel is al sinds 2005 bondskanselier van Duitsland. Afgelopen zondag heeft ze zich kandidaat gesteld voor een vierde ambtstermijn, reden voor het Algemeen Dagblad om een artikel aan haar te wijden. ‘Koningin van het compromis’ heet het.
Pas na de val van de Muur wordt ze politiek actief, gedreven door een onstuitbare drang naar vrijheid, die het leven in de totalitaire DDR in haar wakker heeft geschud. Ze begint haar loopbaan als tweede woordvoerder van premier [v.d. DDR] Lothar de Maizière. Ook hier wordt weer smalend gedaan over haar voorkomen: ze is een ‘typische DDR-wetenschapper, met een te grote rok, kort haar en Jezus-sandalen’. Maar ze trekt onmiddellijk de aandacht van Helmut Kohl, bondskanselier en CDU-mastodont. Hij maakt haar eerst minister van Jeugd en Vrouwen, daarna van Milieu […].
De jezussandalen figureren hier in een anoniem, ongetwijfeld oorspronkelijk Duits citaat. Zou er werkelijk Jesussandalen hebben gestaan of is Jezus-sandalen een frivole vertaling van Birkenstocks o.i.d.? Opvallend is dat ze ook opduiken in het boek Angela Merkel; koningin van Europa; mogelijk heeft de AD-journalist het woord daaraan ontleend.
Toen Angela Merkel eind 1989 haar intrede deed in de Duitse politiek – met een hopeloos onmodieus pagekapsel, in onflatteuze fladderjurken en op jezussandalen – was zij in zekere zin een onthechte geest. Merkel was in alles een atypische politicus en niet alleen omdat ze afkomstig was uit de wereld van de wetenschap.
Jezussandalen spel je met een kleine letter, omdat het een soortnaam is: het gaat niet om ‘de sandalen van Jezus’ (die door Jezus gedragen werden/zouden zijn geweest), maar om een bepaald type sandalen.¹ Het woord jezussandaal is in 2007 toegevoegd aan de digitale Van Dale, met als definitie ‘open sandaal’.²
De politiek journalist en Merkelwatcher Andreas Rinke, die een A-Z over de Kanzlerin geschreven heeft, meldt onder het kopje ‘Kleidung’ onder meer dit:
In den neunziger Jahren bemängelten Beobachter, sie habe als Ministerin mit einem langen, weiten Rock mit Sandalen, Socken und übergeworfener Strickjacke in Kanada eine Parade abgeschritten. Merkel selbst erklärte ihre damalige Kleidung so: Sie komme als Wissenschaftlerin aus einem Beruf, in dem man sich eher die Ärmel durchscheuerte.
1 Vgl. colbertjasje en schillerhemd, ook soortnamen die zijn gevormd met een persoonsnaam. De spelling Jezussandalen, met hoofdletter, is overigens wel denkbaar, bijvoorbeeld als eigennaam van een relikwie.
2 Van Dale heeft ook jezusslipper opgenomen, eveneens gedefinieerd als ‘open sandaal’, maar dan met het label ‘schertsend’. Dat label past ook bij jezussandaal.Referenties
Wierd Duk, Angela Merkel; koningin van Europa, 2014.
Andreas Rinke, Das Merkel-Lexikon: die Kanzlerin von A-Z, 2016.
Mark van Assen, ‘Koningin van het compromis’, Algemeen Dagblad, 21-11-2016.
Juurd Eijsvoogel, ‘‘Een sfinx? Nee, ze is helder en kan ook schelden’; interview Andreas Rinke’, NRC Handelsblad, 22-11-2016.
» De Duitse GroKo ‘grote coalitie’.
» De metaforische mastodont.
» index
Geplaatst op 22 november 2016, gewijzigd op 8 maart 2018.
© de 5e Verdieping 2016-2018