Knul, van pejoratief naar amelioratief?
In de Volkskrant van 22 juli 2015 schrijft columnist Max Pam over het programma Kijken in de Ziel. Daarin voelt meesterinterviewer Coen Verbraak een aantal rechters aan de tand, onder wie Martien Diemer, een van de rechters die Mohammed B., de moordenaar van Theo van Gogh, levenslang gegeven hebben.
De serie van Verbraak is nog niet zo ver gevorderd dat Diemer zich over het proces heeft uitgelaten, maar uit de voorpublicaties begrijp ik dat hij over B. gaat zeggen: ‘Bij ons drieën (de rechters) speelde echt – zo’n knul, 26 jaar, daar moeten wij grip op kunnen krijgen, maar het lukte niet.’
Bij het woord ‘knul’ heb ik wel even moeten nadenken. Dat is een woord dat in alle opzichten sympathie uitstraalt. Truus is thuisgekomen met een leuke knul. In de stripverhalen van het voetbalgenie Kick Wilstra worden Kick en zijn ploeggenoten steeds knullen genoemd. Jongens van stavast.
Mij is het echter niet gelukt Mohammed B. op de een of andere manier te koppelen aan het woord knul. Ook is 26 jaar nogal oud voor een knul. Ik zag bij B. geen knul voor me, maar iemand die een keel afsnijdt en het mes in een lichaam prikt.Voor Pam heeft knul een positieve connotatie. Maar woorden zijn niet in beton gegoten en het kan goed zijn dat rechter Diemer bij knul deze betekenis van Van Dale in gedachten had: ‘opgeschoten jongen, jonge man in het algemeen’, of anders: ‘kerel, man in het algemeen’. Collocaties als rare knul en vreemde knul laten zien dat knul beslist niet voor iedere taalgebruiker een woord is dat “in alle opzichten sympathie uitstraalt”.
Blijkens het WNT had knul vroeger juist een negatieve connotatie: ‘Vent, kerel, manspersoon. Gewoonlijk in min of meer verachtelijken zin gebezigd, maar in volkstaal en losse omgangstaal thans [1938] ook wel zonder ongunstige bijgedachte als neutrale persoonsaanduiding’.
» Deugt een deugniet niet?
» De opgeschoten knullen van Maarten ’t Hart.
» index
Geplaatst op 27 juli 2015, gewijzigd op 28 juli 2015.
© de 5e Verdieping 2015