Waarom heet de woudaap ‘woudaap’?
De woudaap is een kleine reigersoort, ongeveer zo groot als een kokmeeuw of een waterhoen. Rond 1970 broedden er nog zo’n 200 paartjes in Nederland, nu misschien nog maar 20.
Hieronder zie je een schilderijtje van de 17e-eeuwse Haarlemse kunstenaar Pieter Holsteijn. De naam van de vogel staat erbij: Woutaep (woudaap).¹ In het boek De Nederlandse vogelnamen en hun betekenis wordt deze naam zo verklaard:
‘Woud’ is het riet waarin deze vogel leeft en ‘aapje’ is ingegeven door de handige manier van klauteren langs de rietstengels.
Dat vond de Zaanse vogelfotograaf Nol Binsbergen (1908-1945) ook al:
Want evenals de roerdomp, leeft ook ons wouwaapje verborgen in het dichte rietwoud, waar hij zich met zijn lange groene teenen aan de stengels vastklemt en zoo, behendig als een aap, voortklautert door de dichte wildernis van planten. Vandaar de naam woudaap; terwijl hij de andere namen weer dankt aan zijn wonderlijk geroep. ’t Klinkt ongeveer als: wouw-wouw-wouw- … en het lijkt precies op het blaffen van een schippershondje.
Tegenwoordig verstaan we onder een woud een groot, oud bos. Maar vroeger werd er ook een moerasbos mee bedoeld; zo ook in de vogelnaam woudaap. Moeras is de biotoop (het leefgebied) van de woudaap: het is een moerasvogel, een vogel van rietvelden, ruigten en broekbosjes.
Omdat de woudaap zo klein is, ging hij ook woudaapje heten. En omdat zijn baltsroep ongeveer klinkt als ‘wouw’, ook wouwaapje. Een commissie van vogelkundigen die vaststelt hoe de vogels in de ornithologie officieel heten, heeft bepaald dat de officiële naam woudaap is, zonder -je. Net als op het schilderijtje.
1 Dit is de oudste attestatie (de vroegste vermelding, voor zover bekend) van deze vogelnaam. Zie Etymologiebank.nl.
Referenties
Nol Binsbergen, Uit Neerlands vogelleven, 1941, p. 53.
Woordenboek der Nederlandsche Taal (WNT), lemma’s woudaapje en woudhopje (gepubliceerd in 1993).
H. Blok & H.J. ter Stege, De Nederlandse vogelnamen en hun betekenis, 1e druk 1995, 2e druk 2000.
» De etymologie van kraanvogel.
» index
» Vogelbescherming Nederland: de woudaap.
» Nature Today: aapjes roepen weer in het Vlaamse riet.
Geplaatst op 17 oktober 2012, het laatst gewijzigd op 31 juli 2023.
© de 5e Verdieping 2012-2023