Wat betekent de plaatsnaam Hazeldonk?
Hazeldonk is een buurtschap bij de Belgische grens, die zijn naam heeft geleend aan de nabijgelegen grensovergang.¹ Dat Hazeldonk in Brabant ligt is niet verwonderlijk, want de meeste Nederlandse ‘donkdorpen’ liggen in Zuid-Holland en Noord-Brabant.
Vaak weten naamkundigen niet zeker wat een plaatsnaam betekent, maar de naam Hazeldonk zouden ze ‘doorzichtig’ noemen. Dan bedoelen ze dat het volkomen duidelijk is hoe de naam gevormd is en wat de naam betekent: Hazeldonk is een samenstelling van de woorden hazel en donk.
Maar wat is een hazel en wat een donk?Hazel is de hazelaar (Corylus avellana), de struik waaraan de hazelnoten groeien. De hazelaar is inheems, d.w.z. hij komt in Nederland van nature voor. Het woord hazelaar is afgeleid van Middelnederlands hasel ‘hazelaar’,² naar analogie van kerselaar, perelaar e.d.
Een donk is een hoger gelegen stuk zandige grond (een zandrug) dat ligt temidden van veengronden. Op een donk groeien andere bomen dan op het veen. Op de Hazeldonk-donk was de hazelaar blijkbaar zo opvallend aanwezig dat hij naar die plant genoemd werd.
Na de ijstijd raakten de rivierduinen in de riviervlaktes grotendeels overdekt met veen. De stukken duin die nog boven het veen uitsteken, worden donken genoemd. In de prehistorie maakten jagers op de donken hun jachtkampen en gingen in het omringende moerasgebied jagen en vissen.
1 De buurtschap ligt in de gemeente Zundert, de gelijknamige grensovergang in de gemeente Breda (in België heet de grensovergang overigens ‘Meer’). Er ligt ook een buurtschap Hazeldonk in de gemeente Moerdijk, regio West-Brabant.
2 Duits Hasel, Engels hazel, Deens, Noors, Zweeds hassel.Referenties
G. van Berkel & K. Samplonius, Nederlandse plaatsnamen; herkomst en historie, 3e druk 2006, lemma’s Hazeldonk en Donk.
Etymologisch woordenboek van het Nederlands (EWN) 2: F-Ka, 2005, lemma hazelaar.
E. van Ginkel & L. Verhart, Onder onze voeten, 2009, p. 60, 62.
Wikipedia, lemma’s Hazeldonk (Zundert) en Hazeldonk/Meer (geraadpleegd 11-05-2021).
» De etymologie van hazelworm.
» De plaatsnaam Raamsdonk.
» index» Etymologiebank: het lemma hazelaar.
» FLORON: de hazelaar in de Verspreidingsatlas Planten.
Geplaatst op 17 april 2012, het laatst gewijzigd op 11 mei 2021.
© de 5e Verdieping 2012-2021