Wat betekent -gaal in nachtegaal?
nachtegaal
foto: Wikipedia
Het woorddeel -gaal in nachtegaal is afgeleid van het oude Germaanse werkwoord *galan, dat ‘schreeuwen; zingen’ betekent.¹ Het is verwant met galmen en gillen. Nachtegaal betekent dus ‘nachtzanger’. De nachtegaal heet zo omdat hij ook, maar niet uitsluitend, in het donker zingt. Doordat de meeste zangvogels met de kippen op stok gaan, is dat best bijzonder. Daarbij komt dat de nachtegaal erg mooi zingt, met veel trillers en tierelantijntjes.
Mijn hart bonsde, ik had haar zachte wang
Tegen de mijne – tot ze fluisterd’: ‘elke laan
Ligt noodend open, laat mij hier nu gaan
En zoeken wat daar geurt en wat daar blinkt;
Hoor hoe de nachtegaal in ’t boschje zingt,
Waar al de bloemen staan, de volle kelken,
Een feestdisch in het gras, en over elken
Roemer verschuimt de geele zoete wijn.’(Uit: Herman Gorter, Mei.)
De nachtegaal is de vogel van verliefde stelletjes, net als de tortelduif. Als je hem eens live wilt horen en je woont niet ver van zee, maak dan op een mooie avond in mei maar eens een wandeling door de duinen.
1 Het sterretje voor galan betekent dat dit Germaanse woord nergens is opgetekend – de Germanen waren zacht gezegd geen grote schrijvers – maar is gereconstrueerd.
Referenties
Herman Gorter, Mei, 1889.
Etymologisch woordenboek van het Nederlands (EWN) 3: Ke-R, 2006, lemma nachtegaal.
» Molen De Nagtegaal; over de vogelnaam nachtegaal.
» Van Eedens vroegste nachtegalen.
» index
» Etymologiebank: het lemma nachtegaal.
» Vogelbescherming Nederland: de nachtegaal.
Geplaatst op 13 april 2011, het laatst gewijzigd op 9 december 2020.
© de 5e Verdieping 2011-2020