Hoe oud is een tiener?

de kwelgeesten van Magnus en Mathieu

Na een ongeslagen reeks van 53 partijen kreeg vijfvoudig wereldkampioen Magnus Carlsen klop van de onbekende Amerikaanse tiener Hans Niemann (19), mogelijk door vals spel.
(VK, 17-09-22)

Nadat Mathieu van der Poel op de WK wielrennen in Australië twee lawaaischoppende tieners [meisjes van 13 en 14 jaar] in zijn hotel ‘niet zo vriendelijk’ had gevraagd op te houden, moest hij een paar uur in de cel doorbrengen. Van presteren kwam daarna niets meer terecht.
(VK, 26-09-22)

Een lezeres schreef een kort briefje aan de krant:

“Wat raar dat de Volkskrant schaker Hans Niemann van 19 jaar een tiener noemt (Sport, 17/9). Tieners zijn tussen de 12 en 15 jaar, vanaf 16 ben je een jongere en vanaf 18 volwassen. Stop de verkleutering.”

Opvallend is de stelligheid waarmee zij tiener definieert: iemand tussen 12 en 15 jaar.
Volgens Van Dale is een tiener echter ‘iem. in de leeftijd van 10 tot en met 19 jaar’. Over die definitie kun je discussiëren, zeker, en dan met name over de ondergrens. Over de bovengrens zijn onze woordenboeken duidelijk: tot en met 19 jaar. Begrijpelijk, want Nederlands tiener gaat terug op Engels teenager ‘a person who is between 13 and 19 years old’ (Oxford Dictionary),¹ m.a.w. iemand in his or her teens, niet meer eleven of twelve, maar thirteen, fourteen, tot en met nineteen. Koenen, Kramers en Verschueren, en de pocketwoordenboeken van Prisma² en Van Dale hanteren voor Nederlands tiener de leeftijdscategorie van Engels teenager; een tiener is een persoon die tussen 13 en 19 jaar oud is.

Maar zoals gezegd hanteert de Dikke Van Dale (evenals verschillende andere woordenboeken, waaronder niet de minste³) als ondergrens 10 jaar; naar analogie van twintiger ‘iem. tussen 20 en 29’, dertiger ‘iem. tussen 30 en 39’, enz., kreeg tiener de betekenis ‘iem. tussen 10 en 19 jaar oud’.³ De 10-, 11- en 12-jarigen zijn dus ingelijfd bij de tieners. ‘Ontkleuterd’, zou bovengenoemde ingezondenbrievenschrijfster misschien zeggen. Haar definitie van tiener lijkt wat krap, maar die van Van Dale weer wat ruim:

Zevende- en achtstegroepers ‘tieners’? Eerder kinderen; jongens, meisjes.
Eerste- en tweedejaarsstudenten ‘tieners’? Jongvolwassenen, volwassenen.

Tiener ‘iemand tussen 13 en 18 jaar’, m.a.w. ‘kind in de middelbareschoolleeftijd’?

1 Engels teenager ‘a young person between 13 and 19 years old’ (Cambridge Dictionary), ‘a young person between the ages of 13 and 19’ (Macmillan Dictionary), ‘someone who is between thirteen and nineteen years old’ (Collins Dictionary).
2 Prisma (zowel het ‘groot woordenboek’ als het pocketwoordenboek) heeft ‘ongeveer dertien’.
3 Nederlands tiener ‘jongen of meisje van 10 tot 20 jaar’ (WNT), ‘een jong persoon tussen 10 en 20’ (WikiWoordenboek, 28-09-2022). 10-19 is ook de bandbreedte in het Algemeen Nederlands Woordenboek, met als kanttekening: “Meestal ter aanduiding van jongeren vanaf twaalf à dertien jaar oud.” (ANW, 28-09-2022).

Referenties
Woordenboek der Nederlandsche Taal (WNT), lemma tiener (gepubliceerd in 2001).

» Opgeschoten jongens.
» index

Geplaatst op 1 oktober 2022, gewijzigd op 11 oktober 2022.

© de 5e Verdieping 2022