De pandjesbaas als gehaaide vastgoedjongen
In de extra beveiligde rechtbank in Amsterdam-Osdorp is afgelopen maandag weer een strafzaak tegen Willem Holleeder begonnen. Hij wordt beschuldigd van betrokkenheid bij vijf liquidaties. Aan de vooravond van het megaproces publiceerde het Algemeen Dagblad een interview met Jan-Hein Kuijpers, geïnterviewd “terwijl hij zijn zwarte Porsche Cayenne S bestuurt”, die tien jaar geleden de advocaat van Holleeder werd toen die terechtstond in een afpersingszaak. “Ik had een halfjaar nodig gehad om Willem terug te brengen van een monster tot een straatschoffie”, zegt hij.
Het openbaar ministerie bewandelt nu de omgekeerde weg. De officier van justitie: “Het moet hier in de rechtszaal ook gaan om demythologisering van de persoon Holleeder”. Geen ‘knuffelcrimineel’ dus, maar een gewelddadige en berekenende misdadiger.In het NRC-artikel deze zin:
In Osdorp is in 2007 ook de zaak behandeld voor afpersing van onder anderen vastgoedbaron Wim Endstra en pandjesbaas Kees Houtman, waarvoor Holleeder werd veroordeeld tot negen jaar cel.
Pandjesbaas heeft bij Van Dale één betekenis: ‘baas uit een pandjeshuis’, d.w.z. van een bank van lening. Tegenwoordig kom je pandjesbaas meestal in een andere betekenis tegen. Twee citaten uit De Groene Amsterdammer over pandjesbazen in Groningen:¹
Wie een rondje loopt door de binnenstad ziet her en der de meest vreemde bouwconstructies op de daken van oude woningen. Een blauw en wit gestreepte aluminium verdieping op een bakstenen huis, een miniatuurhuisje op een plat dak hoog in de lucht, treurig gepleisterde etages op jaren-dertigwoningen. Het is het werk van lokale pandjesbazen, die slim gebruik maken van de groei van de stad en de mazen in de wet.
Lokale vastgoedhandelaren kochten volop panden op, plaatsten wat extra muurtjes en verhuurden het aan studenten. ‘Ik heb een woning gezien waar de muur door het raam heen liep’, zegt Vooijs. Ook binnentuinen zijn volgebouwd met wanstaltige appartementencomplexen. Cowboys, noemt ze de pandjesbazen. ‘Ze gaan hun gang en trekken zich nergens iets van aan.’
Pandjesbazen maken gebruik van de mazen in de wet en trekken zich nergens wat van aan. Hier is een pandjesbaas een vastgoedjongen, een vastgoedcowboy, met cowboy in de metaforische betekenis ‘ondernemer die zich buiten de gebaande paden waagt en daarbij soms regels aan zijn laars lapt; iemand die in zijn beroepsveld doet waar hij zin in heeft’ (ANW).²
Een zusterwoord van pandjesbaas is huisjesmelker.
Het artikel ‘Pandjesbaas en ‘oorlogsvoerder’ in de raad’ gaat over het Tweede Kamerlid Wybren van Haga. Eerder was hij raadslid in Haarlem. Het raadswerk combineerde hij met het directeurschap van Sjopperdepop Vastgoed BV. Als raadslid mocht dat, als Kamerlid moest hij zijn vastgoedbedrijf op afstand zetten. Nadat Het Parool naar buiten had gebracht dat bij verschillende panden van Van Haga de huurregels werden overtreden, startte zijn partij, de VVD, een integriteitsonderzoek. De NRC: “Uit gesprekken met huurders rijst […] het beeld van een man die […] telkens de grens van het toelaatbare opzoekt.”. Het woord pandjesbaas uit de kop kan zijn gekozen omdat het pittiger is dan het woord vastgoedondernemer uit de tekst, maar wellicht ook omdat het schimmige praktijken suggereert.
1 Het artikel wordt in de inhoudsopgave zo geïntroduceerd: “Ook Groningen verkoopt zichzelf uit aan de snelle vastgoedjongens.”
2 Vgl. Engels cowboy ‘{British English, informal, disapproving} a dishonest person in business, especially somebody who produces work of bad quality or charges too high a price’ (Oxford Learner’s Dictionary).Referenties
Floor Milikowski, ‘Er gaat niets boven Groningen’, De Groene Amsterdammer, 08-06-2017.
Peter Groenendijk, ‘‘Iemand als Wilders staat zó ver van mij af, die zou ik niet willen bijstaan’’, AD magazine, 03-02-2018.
Jan Meeus, ‘De Neus, 35 jaar misdaad’, NRC Handelsblad, 03-02-2018.
– ‘Het OM wil af van de Holleeder-mythe’, NRC Handelsblad, 05-02-2018.
Emilie van Outeren & Sam de Voogt, ‘Pandjesbaas en ‘oorlogsvoerder’ in de raad’, NRC Handelsblad, 12-03-2018.
Tobias den Hartog, ‘VVD’er met pandjes mag blijven’, Algemeen Dagblad, 13-04-2018.
Geplaatst op 8 februari 2018, het laatst gewijzigd op 11 april 2018.
© de 5e Verdieping 2018