De herkomst van de Ierse plaatsnaam Leixlip
In Nooit meer slapen, een roman van W.F. Hermans, is professor Nummedal op een missie: hij troont zijn jonge gast, Alfred Issendorf, de hoofdpersoon van de roman, mee naar een restaurant en wil hem gravlaks laten proeven. Maar “No gravlaks in this place!” “Kein Gravlachs hier!”
Noors laks (Oudnoords lax) betekent ‘zalm’. Het woord zit ook in de plaatsnaam Leixlip. Leixlip ligt ten westen van Dublin, aan de Liffey, de rivier die ook door Dublin stroomt. Eeuwenlang was dit gebied ‘Viking territory’; in Oudijslandse bronnen wordt het aangeduid als Dyflinnarskíri. De Engelse naam Leixlip komt dan ook oorspronkelijk uit het Oudnoords, van *laxhløypa ‘plaats waar zalmen springen’. Zalmen zijn trekvissen en als ze op weg naar hun paaiplaats stroomopwaarts zwemmen en een stroomversnelling of een waterval tegenkomen, dan schakelen ze zogezegd over op de ‘springmodus’.¹
De middeleeuwse geschiedschrijver Gerald van Wales (Giraldus Cambrensis), die de verovering van Ierland door de Normandiërs beschreven heeft, noemt de plaats Saltus Salmonis. In 1170 veroverden de Normandiërs ook Dublin. Dyflinnarskíri kwam toen onder Anglo-Normandische (Engelse) jurisdictie. Vanaf dan staat het bekend als the Pale. Leixlip lag aan de rand van the Pale.
1 De waterval waaraan Leixlip zijn naam te danken heeft, de Salmon Leap, is bij de aanleg van een stuwmeer verloren gegaan.
Referenties
Magne Oftedal, 1976: ‘Scandinavian place-names in Ireland’, in B. Almqvist & D. Greene (red.) Proceedings of the Seventh Viking Congress, p. 125-133 (zie p. 131).
Geplaatst op 17 mei 2016.
© de 5e Verdieping 2016