Uitbuiken na het symposium
Gisteren werd in Antwerpen het minisymposium Woorden in beweging gehouden, georganiseerd door het Instituut voor Nederlandse Lexicologie (INL) en Van Dale Lexicografie. Een van de sprekers was de Ierse taalkundige dr. Rosemary Orr van University College Utrecht. Zij hield een leuke lezing over ‘Dutch words across cultures’, waarin ze onder meer een aantal Nederlandse woorden van exportkwaliteit presenteerde. Een van die woorden was uitbuiken, volgens de Dikke Van Dale: ‘{informeel} na het eten nog even aan tafel blijven zitten (om het eten wat te laten zakken)’.¹ Het vieren van de broekriem na een copieuze maaltijd.
Uitbuiken is een zusterwoord van natafelen. Een verschil is dat natafelen een gezellig groepsgebeuren is, terwijl uitbuiken ook een soloactiviteit kan zijn. Een ander verschil is dat je bij het natafelen aan tafel blijft zitten, terwijl je voor het uitbuiken vaak uitwijkt naar de bank of een gemakkelijke stoel om je benen te strekken en je buik te … (laten uitzakken?).
Het aantal vindplaatsen in de digitale krantenbak Delpher, met jaargangen tot en met 1995, is op de vingers van een hand te tellen. De oudste vindplaats komt uit 1979,² maar als we de recensent van Het Vrije Volk mogen geloven, werd het woord al eerder door studenten gebruikt.
Wat van Postbus 51 en de Hartstichting niet meer mag is lekker eten en „uitbuiken”.
(10-10-1979, De Waarheid)Om de herontdekking van de studentikoze term ‘uitbuiken’ [in de verhalenbundel Boos door een ruitje van Dolf de Vries, uit 1980] heb ik tenminste nog wel even gegrinnikt.
(21-11-1980, Het Vrije Volk)Uitgebreid uitbuiken bij het haardvuur hoort niet tot de mogelijkheden …
(30-11-1992, Nieuwsblad v.h. Noorden)
1 Vgl. de definitie uit de Koenen, 30e druk: ‘zich na de maaltijd ontspannen om het eten te laten zakken’. Past bij uitbuiken misschien het label ‘Nederlands-Nederlands’?
2 Betekenis 1 (een oudere betekenis) in Van Dale luidt: ‘bol, als een buik naar voren staan of uitsteken’.
» Hoe oud is het woord uitwaaien?
» index
Geplaatst op 11 september 2014, gewijzigd op 17 september 2014.
© de 5e Verdieping 2014