Waarom heet de alpinopet ‘alpinopet’?
Een alpinopet is een platte, ronde baret van vilt. Meestal zit bovenop een steeltje, zodat je hoofd er met een beetje pech uitziet als een eikeltje.
Alpinopet is een samenstelling van de woorden alpino en pet. Alpino is een Italiaans woord, dat ‘alpien’ betekent (alpien ‘uit de alpen, het hooggebergte’), of meer in het bijzonder ‘uit dé Alpen’ (het bekende hooggebergte in Midden-Europa).
In de periode tussen de Eerste en de Tweede Wereldoorlog kwam de alpinopet in de mode. De alpino was een sportief mutsje voor mannen én voor vrouwen.
Ze was bezig een meisje met een rood alpinopetje op een leeren boekomslag te verkoopen, toen ze zijn lange gestalte zag binnen schuiven.
(1932, Jeanne van Schaik-Willing, Uitstel van executie.)
Bij Nescio heet een alpinopet overigens ‘Baskische muts’. Uit het verhaal Insula Dei, geschreven in 1942:
Maar i is gekomen met een petje zonder klep, een Baskisch mutsje en daar heefti die druppel op gekregen en die heefti er doorheen gevoeld.
(1961, Nescio, Boven het dal.)
Het woord alpino zou een verkorting zijn van het Italiaanse woord cappello alpino.¹ Cappello betekent ‘hoed’ (een cappello da cowboy bijvoorbeeld is een cowboyhoed). Een cappello alpino is dus letterlijk een ‘alpenhoed’. De Italiaanse alpini (alpenjagers; dat zijn elitesoldaten die zijn getraind om te vechten in bergachtig gebied) dragen traditioneel een cappello alpino. Dat is geen basco, geen baret, maar een cappello, een hoed; in het geval van de Italiaanse alpini een groene hoed met een zwarte veer erop.
1 Hondsdraf, p. 55.
Referenties
Woordenboek der Nederlandsche Taal (WNT), lemma alpinomutsje (gepubliceerd in 1949).
Nescio, ‘Insula Dei’, in Verzameld proza en nagelaten werk. Bezorgd door Lieneke Frerichs, 1996, p. 189.
Nicoline van der Sijs, Hondsdraf. Waar komen onze woorden vandaan?, 2004.
Ine Roox, ‘Kritiek na seksueel wangedrag van Italiaanse elitesoldaten zwelt aan’, NRC Handelsblad (online), 12-05-2022.
Geplaatst op 20 september 2012, het laatst gewijzigd op 13 mei 2022.
© de 5e Verdieping 2012-2022