Wat betekent de plaatsnaam Otterlo?
Otterlo is een dorp in Gelderland, dat ligt aan de rand van het Nationaal Park De Hoge Veluwe. Otterlo ligt aan de westkant, Hoenderloo aan de oostkant. De plaats wordt al genoemd in 838 (in een 11e-eeuwse kopie), geschreven als Uttarlo.
Zowel over Otter- als over -lo bestaat onzekerheid. Over één ding zijn de naamkundigen het tegenwoordig eens: Otterlo betekent niet ‘otterbos’. (Een otter in een bos op de Hoge Veluwe maakt ook wel een erg verdwaalde indruk!). Van Berkel & Samplonius neigen voor het eerste lid niettemin toch tot de verklaring ‘otter’, maar dan niet in combinatie met Germaans *lauha- ‘loo: (open plek in het) bos’, maar met Germaans *lahwa- ‘poel’. Otterlo zou dan zijn genoemd naar een watertje (hier meer speciaal ‘ven’?) waar ooit een otter is opgedoken – voorwaar een memorabele gebeurtenis, tenminste, als ’t klopt. In het ONW wordt deze verklaring echter onwaarschijnlijk geacht, omdat Germaans *lahwa- zich zou moeten hebben ontwikkeld tot Oudnederlands *lā.
Dr. Otten verklaart -lo gewoon als ‘loo, bos’; dat woord zit in veel Gelderse plaatsnamen. En in Otter- ziet Otten niet de diernaam otter of de mansnaam Otter,¹ maar otter- in de betekenis ‘buiten-, buitenste’.² Dat kennen we in de vorm uiter- van uiterwaarden. Otterlo zou dan ‘buitenste bos’ betekenen³ en een bosnaam zijn die is overgegaan op een nederzetting. Veel Veluwse plaatsnamen zijn van oorsprong bosnamen.
1 Zoals in de Limburgse plaatsnaam Ottersum.
2 In Nederlandse plaatsnamen verklaard blijft deze verklaring onbesproken.
Volgens Otten betekent de Veluwse plaatsnaam Uddel (in 793 vermeld als Uttiloch) eveneens ‘buitenste bos’.
Je kunt je afvragen of de Brabantse plaatsnaam Otterdijk dan geen ‘uiterdijk’ betekent in plaats van ‘otterdijk’.
3 Het ‘buitenste bos’, vanuit welk perspectief?Referenties
Oudnederlands woordenboek (ONW), lemma’s lō en otter.
D. Otten, Het plaatsnamenboek van de Veluwe, 1992, lemma’s Otterlo en Uddel.
G. van Berkel & K. Samplonius, Nederlandse plaatsnamen verklaard, 2018, lemma’s Otterlo, Otterdijk, Ottersum, Oterleek en Uitermeer.
» De plaatsnaam Hoenderloo.
» index» Etymologiebank: het lemma Otterlo.
» Etymologiebank: het lemma (uiter)waard.
Geplaatst op 6 augustus 2012, het laatst gewijzigd op 28 juli 2021.
© de 5e Verdieping 2012-2021