Waar komt het woord dodo vandaan?
Aan het eind van de 16e eeuw en in de 17e eeuw zagen Nederlandse zeelieden op het eiland Mauritius grote, vreemde vogels rondwaggelen. Dat waren dodo’s. In de scheepsjournaals noemden ze de dodo walgvogel, dodaars, dronte en ook wel pinguïn. Maar niet ‘dodo’. Dat woord verscheen pas halverwege de 18e eeuw in de Nederlandse taal, toen de dodo al was uitgestorven.¹ We hebben het woord, via het Engels, overgenomen uit het Portugees. Het woord dodo en de dodo zelf zijn heel bekend geworden dankzij het wereldberoemde boek Alice in Wonderland.
— Hoe kwamen de Portugezen aan het woord doudo?
Daarover bestaan verschillende ideeën:
1) Ze hebben het afgeleid van het Portugese bijvoeglijk naamwoord doudo, dat ‘gek’ betekent. In dat geval is de verklaring dat men die grote, waggelende dodo maar een rare vogel vond.
2) Ze hebben het woord doudo ontleend aan het Nederlandse woord dodaars. De Nederlanders noemden de dodo ‘dodaars’ omdat hij een dot (pluk) veren op zijn aars (kont) had.
In 1498 had de Portugese ontdekkingsreiziger Vasco da Gama ‘de zeeweg naar India’ ontdekt. Via Kaap de Goede Hoop (de zuidpunt van Afrika) was hij van Europa naar India gevaren, in Zuidoost-Azië. In de 16e eeuw stichtten de Portugezen handelskolonies in Zuidoost-Azië. In de 17e eeuw werd een deel van de Portugese kolonies veroverd door de Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC), dus door de Nederlanders. Daar waar nu Indonesië ligt, stichtten zij de kolonie Nederlands-Indië. De hoofdstad was Batavia, het huidige Jakarta. In Batavia werd zowel Nederlands als Portugees gesproken. Daarom is het best voorstelbaar dat een Nederlands woord als dodaars in het Portugees terecht is gekomen.
1 Jan Luif geeft een attestatie uit 1782.
Referenties
The Oxford dictionary of English etymology.
Etymologisch woordenboek van het Nederlands (EWN) 1: A-E, 2003, lemma dodo.
Jan Luif, ‘Oudere dateringen van woorden uit deel 1 van het EWN. 4. daad-dynastie’, in Trefwoord 2018.
» De etymologie van pinguïn.
» index
» Etymologiebank: het lemma dodo.
Geplaatst op 31 mei 2010, gewijzigd op 7 januari 2019.
© de 5e Verdieping 2010-2019