Uitspraak en spelling van schuldhulpverlening
Dinsdagavond was Emile Roemer te gast in het praatprogramma Op1. In een vorig leven was hij de fractieleider van de SP in de Tweede Kamer. In de aanloop naar de verkiezingen van 2012 deed de SP het aanvankelijk zo goed in de peilingen dat hij even werd gezien als de aanstaande minister-president van Nederland, maar al snel zakte zijn partij weg. Roemer had te vroeg gepiekt, zei men, maar ik denk ook dat hij niet scherp genoeg was in het debat, te vriendelijk. Momenteel is hij waarnemend burgemeester van Heerlen. Hij was in Op1 om aandacht te vragen voor de ‘kwetsbare wijken’, die extra zijn getroffen door de coronacrisis. Er is een cumulatie van problemen: vechtscheidingen, criminaliteit, werkeloosheid, armoede. “Probeer vanuit een schuld maar eens naar de schuldhulpverlening te gaan.”
De burgemeester zei /schuldhúlpverlening/, met de klemtoon op hulp.
De morfologie van schuldhulpverlening is duidelijk: het is een samenstelling van schuldhulp en verlening, want schuldhulpverlening is de verlening van schuldhulp. Schuldhulp spreek je uit als /schúldhulp/, met de klemtoon op de eerste lettergreep, zoals te doen gebruikelijk in het Nederlands. Logisch is om dan ook /schúldhulpverlening/ te zeggen. Toch hoor je vaak /schuldhúlpverlening/.
Hulpverlening is een gangbaar woord. Het wordt uitgesproken als /húlpverlening/. Het is kennelijk niet vreemd is om in de samenstelling schuldhulpverlening dat accent te behouden. Qua accent is het dan vergelijkbaar met woorden als woon-winkelstraat /woon-wínkelstraat/ en zwart-witfoto /zwart-wítfoto/. Bij die twee samenstellingen zijn de eerste elementen gelijkwaardig: een woon-winkelstraat is een straat waar wordt gewinkeld én gewoond, een zwart-witfoto een foto die zwart én wit is. Beide elementen zijn in principe omwisselbaar: voor hetzelfde geld was het *winkel-woonstraat en *wit-zwartfoto geweest. Daarom spel je deze woorden met een streepje.¹ Die ‘omwisselbaarheid der elementen’ geldt echter niet voor het woord schuldhulpverlening, dat immers geen verlening van schuld én hulp is, maar verlening van schuldhulp. *Hulp-schuldverlening is onzin, een onwoord; we schrijven schuldhulpverlening dan ook als een normale samenstelling aan elkaar.
Emile Roemer was in een ver verleden onderwijzer, net als Johan Hendrik van Dale. Volgens Van Dale is het /schúldhulpverlening/.
Maar zoals gezegd: veel mensen leggen de klemtoon anders. Ook daar valt mee te leven.1 “Het koppelteken gebruiken we ook in samenstellingen waarin het rechterdeel verbonden wordt met twee of meer elementen die met elkaar gelijkwaardig zijn” (Groene Boekje, ed. 2015, p. 60).
» Over de spelling christendemocraat.
» index
Geplaatst op 18 juni 2020, gewijzigd op 15 juli 2020.
© de 5e Verdieping 2020