Dankzij de oorlog?

Nochtans was het dorp dankzij die vierde Engelse zeeoorlog totaal verpauperd.

(Maarten ’t Hart, Het psalmenoproer, 2006.)

Dankzij de gillende stoomfluit van de kistenfabriek was er die vrijdagmorgen weer sprake van wreed ontwaken.

(Maarten ’t Hart, De nachtstemmer, 2019.)

Sommigen vatten dankzij strikt letterlijk op en vinden dat het altijd om een positieve werking moet gaan. Zij zouden Maarten ’t Hart corrigeren: Nochtans was het dorp dankzij door die vierde Engelse zeeoorlog totaal verpauperd.

Van Dale verklaart dankzij echter niet alleen als ‘door de positieve werking van’, maar ook als ‘door toedoen van’. Dan kan dankzij ook met een negatieve werking worden gecombineerd:

Dankzij jou hebben we de wedstrijd gewonnen.  =  Het is aan jou te danken dat we de wedstrijd hebben gewonnen.

Dankzij jou hebben we de wedstrijd verloren.  =  Het is aan jou te wijten dat we de wedstrijd hebben verloren.

De taaladviseurs van Taaladvies zijn echter wat terughoudend:

Dankzij wordt ook steeds vaker gebruikt voor negatieve situaties, maar dat gebruik is niet voor iedereen aanvaardbaar. Het is daarom onduidelijk of dankzij in de negatieve betekenis als correct kan worden beschouwd.

Van Dale doet niet zo benauwd, getuige dit citaat uit het kersverse jubileumboek:

Ongelukkigerwijze worden er ook een paar minder gelukkige woordbeelden geïntroduceerd als would-beschrijver, tv’loos en 50 eurobiljet (naast vijftigeurobiljet). Mede dankzij symboolwoorden als deze zal ook de spelling van 2005 niet het draagvlak verwerven waarop was gehoopt.¹

1 Verhalen over taal; 150 jaar Van Dale, 2014, p. 150.

» index

» Taaladvies.net: danken / wijten aan.

Geplaatst op 1 september 2014, gewijzigd op 23 september 2019.

© de 5e Verdieping 2014-2019