Wat betekent de naam Solsche Gat?

Midden in het Speulder- en Sprielderbos ligt het Solsche Gat.
Zo zou een Veluws spookverhaal kunnen beginnen.

Doodijsgat?
Het Solsche Gat is een grote, diepe kuil, gelegen tussen Garderen en Putten. Waarschijnlijk is het een doodijsgat, ontstaan in de voorlaatste ijstijd (het saalien), toen het Scandinavische landijs tot de lijn Haarlem-Nijmegen reikte. Dood ijs is landijs dat achterbleef nadat de gletsjers zich aan het einde van de ijstijd hadden teruggetrokken. Zo’n achtergebleven ‘ijseilandje’ drukte een depressie in de bodem. De depressie van het Solsche Gat is nog eens door mensenhand uitgediept doordat het een leemgroeve is geweest.

Wein, Weib und Gesang
Volgens de legende van het Solsche Gat stond er ooit een klooster. Als straf voor de liederlijke levenswijze van de monniken is het tijdens een stormachtige kerstnacht met man en muis in de aarde weggezonken. Wat restte was een diep gat. Soms schijnen er in het holst van de nacht onderaardse klokken te luiden en dolen de schimmen van lamenterende broeders door het omringende beukenbos, om bij het krieken van de dag jammerend in de donkere diepte van het gat te verdwijnen.

Solse Poel
De betekenis van gat is duidelijk: kuil. Maar Sols(ch)e is een opzoekwoord. Het blijkt te zijn afgeleid van het zelfstandig naamwoord sol, dat in het Middelnederlandsch Woordenboek de betekenis ‘poel, modderpoel; vuil, slijk, drek’ heeft. De betekenis ‘poel’ past goed bij het Solsche Gat, want onder in de kuil ligt een plasje.

Het Veluwse toponiem Solsche Gat staat niet op zichzelf. Iets ten noordoosten van Garderen ligt de buurtschap ’t Sol, dat zijn naam heeft ontleend aan het plaatselijke watertje, de Solse Poel.

Referenties
Middelnederlandsch Woordenboek (MNW), lemma sol.I
Woordenboek der Nederlandsche Taal (WNT), lemma zolI (gepubliceerd in 1995).
W. de Blécourt e.a., Verhalen van stad en streek; sagen en legenden in Nederland, 2010.
Darpsproat uut Garder, maart 2014.

» De veldnaam Bommelskuil.
» De plaatsnaam Drie.
» De plaatsnaam Putten?
» De veldnaam/waternaam Egelmeer.
» index

Geplaatst op 27 maart 2014, gewijzigd op 6 februari 2016.

© de 5e Verdieping 2014-2016